Mrówki Atta, powszechnie znane jako mrówki wycinające liście, to niezwykły gatunek występujący głównie w Ameryce Środkowej i Południowej. Te pracowite owady należą do rzędu Błonkoskrzydłerodzina Formicidaepodrodzina Myrmicinaerodzaj Attai obejmują kilka gatunków. Znane ze swojego wyjątkowego zachowania polegającego na cięciu i transportowaniu liści, mrówki Atta odgrywają kluczową rolę w swoich ekosystemach.

Mrówki Atta są wyposażone w żuchwy, które dzięki specyficznej konfiguracji atomów cynku posiadają moc cięcia porównywalną do skalpela chirurga. Jednak wraz z wiekiem żuchwy mrówek tępią się, co wymusza zmianę ról z cięcia na przenoszenie liści.

Co ciekawe, co roku zmieniają kierunek cięcia, aby umożliwić regenerację lasu. W ciągu jednego dnia mogą ogołocić drzewo z liści. Po pocięciu liści na małe kawałki, robotnice transportują je do gniazda. Ich intensywne zbiory są tak znaczące, że mrówki Atta są odpowiedzialne za degradację jednej czwartej wszystkich liści w Ameryce Środkowej i Południowej.

Polimorfizm, czyli występowanie różnych form wśród członków tego samego gatunku, jest cechą charakterystyczną mrówek Atta. Robotnice wykazują szereg rozmiarów i kształtów, z nawet 10-20 różnymi formami. Najmniejsze robotnice, znane jako minims, zajmują się ogrodem grzybowym, podczas gdy robotnice średniej wielkości, czyli mediae, tną i transportują liście. Największe robotnice, zwane majors, są odpowiedzialne za obronę. Robotnice minimalne odgrywają również rolę w oczyszczaniu liści z pasożytów, zanim dostaną się one do gniazda.

Mrówki Atta są wysoce zorganizowane, nawet jeśli chodzi o zarządzanie odpadami. Tworzą wyznaczone stosy śmieci, gdzie pozbywają się odpadków i chowają martwe mrówki. Taka organizacja pomaga utrzymać higienę i zdrowie kolonii. Regulują temperaturę w gnieździe dzięki inteligentnym strukturom stosów odpadów. 

Kiedy młoda królowa odlatuje, aby założyć nową kolonię, przenosi kawałek grzyba w swoim żołądku. Grzyb ten jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, potencjalnie będąc tym samym szczepem uprawianym przez ich przodków miliony lat temu. Ta ciągłość zapewnia przetrwanie i sukces nowych kolonii.

Leafcutters są znane w Ameryce Południowej z szybkiej defoliacji drzew. Jako przekąska są cenione w Brazylii i Meksyku ze względu na swój smak. Brakuje im jednak uznania jako twórcy: w rzeczywistości ich opuszczone gniazda pozwalają korzeniom roślin łatwo rosnąć przez puste tunele. Są niezbędnym trybikiem w kole leśnej bioróżnorodności. Więc następnym razem, gdy zauważysz mrówkę wycinającą liście, pamiętaj: za tym małym stworzeniem kryje się świat różnych umiejętności, współpracy i przetrwania.